Τα αντίο που δεν ειπώθηκαν

Περνάει γρήγορα ο καιρός. Καμία φορά δεν προλαβαίνεις ούτε να καταλάβεις πώς έφτασαν τα πράγματα από το ένα σημείο στο άλλο ούτε πώς βρέθηκες να ζεις από τη μία κατάσταση την άλλη. Δεν έχεις το περιθώριο χρόνου να συνειδητοποιήσεις όλες εκείνες τος στιγμές που μεσολάβησαν μέχρι να φτάσεις από τη μία φάση της ζωής σου στην επόμενη. Κάπου εκεί δεν πρόλαβες να πεις κάποια απαραίτητα αντίο.

Είναι αλήθεια τόσο απαραίτητο να αποχαιρετήσεις το παλιό; Δεν μπορείς απλά να υποδεχτείς το καινούργιο σαν να μη σε νοιάζει για ότι προσπέρασες; Να υποκριθείς ότι δεν ένιωσες κάποια πράγματα, ότι δεν γνώρισες κάποιους ανθρώπους, ότι δεν έζησες κάποιες στιγμές. Δεν μπορείς. Δεν μπορώ. Έστω. Γιατί πάντα μέσα μου έχει επίδραση εκείνη η δύναμη που κρύβουν τα παλιά πράγματα, οι παλιές στιγμές και οι παλιές λέξεις. Το παλιό με γοητεύει γιατί είναι οικείο ακόμα κι αν δεν είναι γνώριμο.

Πολλές φορές θα ακούσεις να σου λένε: ξέχασέ τα τα παλιά! Δεν θέλω. Θέλω να τα βάλω απλά στο σεντούκι και να μπορώ να τα βγάλω από εκεί όταν μου κάνει κέφι. Να μπορώ να μυρίσω τα ίδια αρώματα, τα νιώσω τα ίδια ρίγη και να επαναλάβω τις ίδιες λέξεις ακόμα κι αν έχουν ξεφτίσει όλα.

Δεν μου αρέσει να λέω αντίο. Σε όλα όσα δεν αποτελούν πια το παρόν μου μπορώ να πω μόνο: αντίο προσωρινά. Γιατί όλα είναι μέσα μου. Σε αυτό το πολύτιμο σεντούκι.

Νερό κι αλάτι!

Λίγο πριν σβήσει το καλοκαίρι και μπει ημερολογιακά το φθινόπωρο το "νερό κι αλάτι" σε παραπέμπει στη θάλασσα. Στις διακοπές και στην ανεμελιά τους. Στα μπάνια. Στις βουτιές στο νερό που σου αφήνουν αυτή τη γλυκιά αλμύρα.

Αυτή την ίδια (γλυκιά) αλμύρα που σου αφήνουν και τα δάκρυα. Για κάποιους το νερό κι αλάτι σημαίνει και κλάμα. Βουτιά στο μέσα τους και ξαλάφρωμα.

Για μένα το "νερό κι αλάτι" είναι λέξεις από τους στίχους του Οδυσσέα Ιωάννου που έχουν γράψει βαθιά μέσα μου.

"Κι αν σου' πα πως θα πέθαινα για σένα 
 κι αν κάποτε για μένα ήσουν κάτι 
 κι αν είχαμε τα πάντα μοιρασμένα 
 άσ' το αγάπη μου να πάει, νερό κι αλάτι"

"Νερό και αλάτι" για τους καλοκαιρινούς έρωτες που δεν κατάφεραν να φτάσουν μέχρι το φθινόπωρο. Γεννήθηκαν για να σου αφήσουν αυτή τη γλυκιά αλμύρα. Των δακρύων ή και της θάλασσας.

Τις ώρες που βουλιάζω

Πάντα μου έκανε εντύπωση πώς μπορεί ένας άνθρωπος, που είναι αφόρητα αισιόδοξος, να βουλιάζει. Σε μια στιγμή, χωρίς προειδοποίηση, να μπαίνει μέσα σε μία δίνη. Πώς γίνεται να κατεβαίνει ο διακόπτης με μιας, ενώ το αμέσως προηγούμενο λεπτό υπήρχε παντού φως; Γιατί το σκοτάδι καταπίνει την αισιοδοξία; Γιατί μερικές φορές νιώθω ότι δεν μπορώ να πάρω ανάσα;

Και βουλιάζω...

Στις χαοτικές σκέψεις μου. Αφορμή μπορεί να σταθεί κάτι μικρό που δεν ακολούθησε την προδιαγεγραμμένη τροχιά και "γρατζούνισε" στην λανθάνουσα πορεία ένα άλλο -εννοείται προβληματικό-κομμάτι. Η αρχή του τέλους. Του τέλους της λογικής. Γιατί μία ακολουθία υποθέσεων και ερωτηματικών θα σκάσει σαν pop up window στο κεφάλι μου. Σαν τα μπαλάκια του τένις στην μηχανή εκτόξευσης που προσπαθήσεις να πετύχεις. Δεν τα καταφέρνεις με όλα. Κάποια φεύγουν δεξιά κι αριστερά. Έτσι και οι σκέψεις. Δεν καταφέρνεις να τις "χτυπήσεις" όλες. Αυτές που μένουν δεξιά κι αριστερά σε αποδιοργανώνουν. Αυτές οι σκέψεις με τραβάνε στην άβυσσο.

Μια ανάσα μακριά είναι η πραγματικότητα. Την παίρνω και πάλι βγαίνω στην επιφάνεια. Με την υπόσχεση να μη ξαναβουλιάξω. Να μη χάσω τόσο χρόνο και ενέργεια. Και η υπόσχεση κρατά μέχρι την επόμενη βουτιά. Μέχρι να σκοτεινιάσουν όλα και να κοπεί η ανάσα.

Και βουλιάζω ξανά...

Σε άλλες χαοτικές σκέψεις. Κάνουν χορό μέσα στο κεφάλι μου. Χωρίς συγκεκριμένη χορογραφία. Άλλωστε ο χορογράφος, εγώ, εκείνη την ώρα προσπαθώ να μην πνιγώ. Παίρνω ανάσες και κατάκοπη βγαίνω στην επιφάνεια. Με την ίδια υπόσχεση. Με την ίδια ακολουθία.

Μέσα σε όλο αυτό το χάος, 30 χρόνια τώρα, αυτό που κατάφερα ήταν τελικά να μάθω να επιβιώνω. Μεγάλη νίκη. Κάθε ανάσα μπορεί να είναι πιο δύσκολη αλλά η ανάδυση είναι ολοένα και πιο λυτρωτική. Σαν να γεννιέται κάτι από την αρχή.

Μπορεί αυτή να είναι η απάντηση στον αρχικό μου προβληματισμό. Ένας άνθρωπος που είναι αφόρητα αισιόδοξος, σαν εμένα, ίσως να χρειάζεται να βουλιάζει για να απελευθερωθεί. Ίσως μέσα από την άβυσσο να βρίσκεις τον παράδεισο. Τον προσωπικό σου.

Κι όσο βουλιάζω, τόσο αλλάζω και γίνομαι πιο δυνατή! 

Αυτά που δε λέμε

Δεν σημαίνει πάντα ότι όποιος δεν μιλάει, δεν καταλαβαίνει. Είναι κι αυτές οι περιπτώσεις που αυτός που δεν μιλάει έχει καταλάβει πολλά παραπάνω από όσα μπορεί να διαχειριστεί. Συνήθως αυτό συμβαίνει με τους εσωστρεφείς ανθρώπους. Με τους ανθρώπους που έχουν μία δυσκολία να επικοινωνήσουν ακριβώς αυτό που έχουν στο κεφάλι τους. Δεν το έχουν σε όλα τα ζητήματα. Γιατί κάποια είναι συναισθηματικά ανώδυνα ή εκ των πραγμάτων πιο ξεκάθαρα. Στα υπόλοιπα, υπάρχει κι ένα ρίσκο.

Δε θες να ξεκινήσεις να μιλάς και να αραδιάζεις λέξεις και να φτιάξεις προτάσεις που στη συνέχεια θα τις πάρεις πίσω. Πού θα τις βάλεις τις λέξεις που ξεστόμισες όταν χάσουν την ουσία τους; Δεν έχεις αποθήκη ορφανών λέξεων οπότε τις μετράς. Αθόρυβα μέσ στο κεφάλι σου, επιλέγεις να επικοινωνήσεις μόνο όσα πράγματα έχεις παντελώς ξεκάθαρα. Για να μη χρειαστεί να μαζέψεις. Φυσικά κι αυτό φαίνεται αδιαφορία. Φυσικά και αυτό μερικές φορές κάνει τους άλλους να θεωρούν ότι δεν σε ακουμπούν πράγματα και καταστάσεις, ότι δεν ενοχλείσαι από συμπεριφορές, ότι έχεις πάρει άλλες αποφάσεις. Κάπου στην πορεία, μοιραία, όλα τα προηγούμενα θα συμβούν.

Αυτά που δε λέμε όμως έχουν μέσα τους όλη την απελπισία και τη μιζέρια και το φόβο και την αγωνία που κάποιος περιμένει από εμάς. Μιλάω σαν εσωστρεφής άνθρωπος. Που δεν κατάφερα παρά μονάχα σε ελάχιστους ανθρώπους να αραδιάσω λέξεις χωρίς συνοχή. Γιατί εκεί, στους ελάχιστους, ένιωσα ότι θα καθίσουν μαζί μου και θα τις βάλουμε σε σειρά μία μία. Και έπιασε!

Έχω φίλους που έχουν κάνει τον ψυχολόγο στη θέση του ψυχολόγου. Που δέχτηκαν μηνύματα στις 3 τα ξημερώματα γιατί θυμήθηκα εκείνη τη συνομιλία που είχε πάει λάθος. Και μου απάντησαν ανεξάρτητα με τον παραλογισμό της στιγμής και της σκέψης. 

Έχω και φίλους που δεν χρειάζεται να κάνω ανάλυση μιας κατάστασης. Σέβονται ότι την βιώνω και με κάνουν να νιώθω ότι δεν διαπράττω κάποιο έγκλημα επιλέγοντας να κάνω πρώτα την εσωτερική μου αναζήτηση.

Κι άλλους που δεν μπόρεσαν να αντέξουν τη "σιωπή". Γιατί την ακούμπησαν στα δικά τους βιώματα. Μια σιωπή όμως που πια είναι επιλογή και δεν με γεμίζει ενοχές. 

Δεν είναι κακό να έχεις ανάγκη το χώρο σου και το χρόνο σου. Πια τα διεκδικώ επίμονα. Δεν είναι κακό να εκφράζεσαι με τον δικό σου τρόπο. Κι ας χρειάζεται κάποιες φορές να το υπογραμμίζεις. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος στους ανθρώπους που δεν μπορούν να περιγράψουν την συναισθηματική τους κατάσταση ανά πάσα στιγμή και αρκούνται στο "δεν μπορώ να το διαχειριστώ αυτή τη στιγμή". Ούτε στους ανθρώπους που θέτουν τα δικά τους όρια και λένε "μέχρι εδώ αντέχω". Σε κάποιες περιπτώσεις θα φαίνεται περίεργο. Ας το δεχτούμε όμως πώς ο καθένας "μηδενίζει" σε άλλο σημείο.

Ξέρεις που είναι το κακό; Να περιμένουμε από τους ανθρώπους πράγματα που εμείς έχουμε φανταστεί ή ονειρευτεί και να απογοητευόμαστε επειδή δεν ήρθαν. Ποια; Τα πράγματα που οι ίδιοι θέσαμε σαν στόχο για τους άλλους. Βλέπεις το λάθος; Το' χω κάνει κι εγώ. Πολλάκις. Ευτυχώς όμως έμαθα να κάνω λίγο στην άκρη, να παίρνω ανάσα και να βλέπω και την άλλη μεριά. Έμαθα να μην κρίνω γιατί δεν ξέρω τι κουβαλάει ο άλλος μέσα του. Μαθαίνω -γιατί είναι μια διαδικασία σε εξέλιξη- να μη ζορίζω αλά ούτε και να ζορίζομαι.

Τα αβίαστα είναι τα καλύτερα! Τα αληθινά συναισθήματα δεν χρειάζονται λεζάντες. Η αγάπη επιβιώνει ακόμα κι αν ρίξεις πάνω της 8 τόνους λάσπη. Έτσι είναι η αγάπη. Βγάζει μάτι, ακόμα κι αν είναι σε αυτά που δε λέμε. Αλλιώς δεν είναι αγάπη... Είναι αυτό που βαφτίσαμε αγάπη γιατί έτσι νομίζαμε, έτσι βόλευε, έτσι μας είπαν ότι είναι.

Για αυτή (τη χρονιά) που φεύγει

Κάθε χρονιά που φεύγει, αφήνει κι από κάτι. Όσο καλή, στραβή κι ανάποδη κι αν ήταν. Μέσα στις 365 μέρες, αν ψάξεις καλά, θα βρεις πράγματα για τα οποία χάρηκες, πράγματα για τα οποία ένιωσες περήφανη. Όσα έχασες μπορεί να μην ήταν τελικά απώλεια -εξαιρώντας τον βιολογικό θάνατο- αλλά το άνοιγμα μιας θέσης για κάτι νέο που σε περιμένει.

Αποφάσισα, λίγο πριν μπει η νέα χρονιά, να μη φτιάξω λίστα με στόχους. Όσο κι αν αγαπώ τις λίστες. Θα επικεντρωθώ μονάχα στο να κάνω πράγματα που αποδεικνύουν ότι αγαπώ τον εαυτό μου. Από το να αγοράσω ένα τέλειο φούτερ και να κάνω ένα φανταστικό ταξίδι μέχρι το να κρατάω ώρες ή μέρες αποκλειστικά για μένα και αυτά που μου αρέσουν.

Στη χρονιά που φεύγει αναγνώρισα πολλά λάθη μου. Κατάφερα να πω πολλές φορές μπράβο στον εαυτό μου. Μέτρησα τους ανθρώπους μου ξανά και ξανά. Τους πιο πολλούς ίσως τους αδίκησα κατά τη διάρκεια της. Ίσως με αδίκησαν κι εκείνοι. Σημασία έχει ότι τους θέλω για να συνεχίσω μαζί τους στην επόμενη και στις επόμενες.

Ακόμα όμως κι από αυτούς που άφησα έξω από το μέτρημα πήρα πράγματα. Μερικές φορές χωρίς να το ξέρουν, γιατί με "δίδαξαν" με τον τρόπο τους. Χωρίς να με αλλάξουν. Ευτυχώς.

Αυτή η χρονιά που φεύγει με έκανε να είμαι περισσότερο ο εαυτός μου. Με λίγες περισσότερες κρίσεις άγχους. Με συνειδητές σιωπές. Με αθεράπευτη διάθεση να αλλάξω τον κόσμο ξεκινώντας από μένα. Κι ας έφαγα δεκάδες φορές τα μούτρα μου. Με στραπατσαρισμένη φάτσα σου γράφω κι αυτή τη στιγμή. Αλλά θα ισιώσει. Και η φάτσα και η φάση. Γιατί η χρονιά που φεύγει παίρνει μαζί της και όλα όσα με έκαναν να θυμώσω, να κλάψω και να χάσω την αισιοδοξία μου.

Και την αποχαιρετώ με ένα ποίημα του Γιάννη Ρίτσου. Τη χρονιά που φεύγει.

"Ξεκρέμασε τη ζακέτα της δίχως να κλάψει κι έφυγε- σα να ξεκρέμασε το φεγγάρι απ’ τον καλοκαιριάτικο ουρανό.

 Αυτός δεν πίστευε. Περίμενε την ίδια νύχτα, την άλλη μέρα και την άλλη. Περίμενε.

Σαν κλείσαν δυο βδομάδες, με το γύρισμα του φεγγαριού, το ‘ξερε πως δε θα ‘ρθει. Μονάχα ο καθρέφτης έμεινε να θυμάται σαν παράθυρο ανοιχτό σ’ έναν ουρανό χωρίς φεγγάρι. Γιατί είχε πάρει μαζί της τη ζακέτα."

Δεν θέλω να είμαι συντριβάνι, θέλω να είμαι ωκεανός

Είχα πάντα αυτή την τάση να χαζεύω τα συντριβάνια στο δρόμο. Αυτή η ρυθμική κίνηση του νερού είναι το πιο μαγευτικό χορευτικό που μπορείς να απολαύσεις. Δεν ξέρω αν υπάρχουν κι άλλοι που αγαπούν να κάνουν χάζι το νερό να ανεβαίνει και να κατεβαίνει σε σταθερούς χρόνους, με τα φώτα να κρατούν το τέμπο. Είχα αυτή την τάση εξ απαλών ονύχων. Παιδιόθεν δηλαδή. Σήμερα όμως για πρώτη φορά πήγα αυτή την αγαπημένη μου συνήθειά σε ένα άλλο επίπεδο. Με σκέφτηκα λίγο σαν το νερό του συντριβανιού που συνάντησα τυχαία στο τέλος μιας βόλτας. Ανακυκλώσιμη, συναισθηματικά και πνευματικά. Πόσο κακό είναι για έναν άνθρωπο να περιορίζει τον εαυτό του σε μία τέτοια κυκλική ροή; Πόσο βαρετό να επαναλβάνεις το ίδιο και το ίδιο πράγμα αέναα; Πόσο μηδέν εξέλιξη; Πολύ!

Για τους ανθρώπους, οι κύκλοι κλείνουν για να ανοίξουν νέοι. Για τους ανθρώπους, το να ανακυκλώνουν τα ίδια συναισθήματα και τις ίδιες σκέψεις αλλά και πράξεις είναι ψυχοφθόρο. Για τους ανθρώπους, τα νερά πρέπει να χορεύουν σε μία μεγαλύτερη "σκηνή". Κάπως έτσι, συνειδητοποίησα ότι δεν θέλω να είμαι συντριβάνι, θέλω να είμαι ωκεανός.

Δεν θέλω να περιορίζω τις σκέψεις μου στα όρια που κάποιος άλλος έχει θέσει για μένα. Θέλω η καρδιά μου να φτάνει πέρα από εκεί που μπορούν τα μάτια να αγγίξουν. Δεν θέλω να παγιδευτώ σε μια ατέρμονη και μονότονη κίνηση. Θέλω να τα συναισθήματά μου να έχουν βάθος και έκταση και χρώμα μπλε. Το μπλε της θάλασσας αλλά και του ουρανού, που όταν κάπου κάπου συναντηθούν γίνονται ένα.

Θα μου πεις, ο ωκεανός είναι χαοτικός. Θα σου απαντήσω, ότι είναι ωραίο όμως να βρίσκεις την άκρη σου μέσα στο χάος. Στο χάος του μυαλού. Είναι ωραίο να είσαι ωκεανός σε ένα κόσμο που όλοι είναι συντριβάνια. Είναι ωραίο να γίνεσαι ωκεανός και για αυτούς που αγαπάς. Με βάθος, έκταση και χρώμα μπλε.

Μάθε να κρατάς τις αποστάσεις

Mind the gap! Μία φράση που "κυκλοφορεί" περισσότερο στο μετρό ή τον ηλεκτρικό. Όταν πας να επιβιβαστείς σε κάποιο από αυτά τα μέσα, θα πρέπει να προσέξεις το κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας. Για την σωματική σου ακεραιότητα. Κάτι που πρέπει να κάνεις όμως και στη ζωή σου, για την ψυχική σου υγεία. Τα κενά υπάρχουν, από τον πιο κατασταλαγμένο άνθρωπο μέχρι τον τύπο που είναι υπερβολικά yolo.

Τα κενά τα δημιουργούν οι άνθρωποι γιατί δεν χειρίστηκαν σωστά μία κατάσταση ή ένα συναίσθημα. Μπορεί να ήταν από άγνοια ή από αδυναμία. Σε κάθε περίπτωση όμως τα κενά είναι εκεί και πρέπει να τα προσέχεις πριν κάνεις το βήμα. Κι ακριβώς επειδή τα δημιουργούν οι άνθρωποι, αυτοί μπορούν και να τα κλείσουν κιόλας. Ειδικά εκείνα που δεν τους αφήνουν να πάνε παρακάτω. 

Πώς κλείνει ένα κενό; Βρίσκοντας τον λόγο που υπάρχει. Είναι η αρχή του Ξυραφιού του Οκάμ. Μια θεωρία που διάβασα πρόσφατα, με αφορμή ένα τραγούδι (που έσκασε σαν αδέσποτη σφαίρα). Στην πιο εύκολη ανάλυσή της διατυπώνεται ως εξής: «Κανείς δεν θα πρέπει να προβαίνει σε περισσότερες εικασίες από όσες είναι απαραίτητες». Για να κλείσεις, λοιπόν, ένα κενό αρκεί να βρεις τι το δημιούργησε σε πρώτη φάση. 

Ένα συναισθηματικό κενό μπορεί να έχει πολλές πηγές. Δεν είναι απαραίτητο να τις σκαλίσεις όλες αν δεν είσαι σε φάση. Αυτό που χρειάζεσαι είναι να συνειδητοποιήσεις ότι ο τρόπος που ενεργείς οφείλεται σε αυτό.

Δεν επέλεξα τυχαία το συγκεκριμένο κενό. Είναι ένα από τα αγαπημένα μου και το έχω συναντήσει κατά κόρον και σε εμένα και σε ανθρώπους που συναναστρέφομαι. Γιατί τα κενά δεν κλείνουν χωρίς να υπάρχει ο κίνδυνος να ξανανοίξουν.

Το συναισθηματικό κενό σε κάνει πολλές φορές να μετρήσεις λάθος ανθρώπους και καταστάσεις. Σε παρασύρει στο να μεγιστοποιήσεις συναισθήματα και να τα εξαργυρώσεις σε βαρύγδουπες εκφράσεις ή υπερβολικές κινήσεις. Αν το χειριστείς βεβιασμένα.

Το συναισθηματικό κενό μπορεί να σε διαλύσει. Το γέμισμά του απαιτεί απόσταση. Μάθε να κρατάς τις αποστάσεις. Από τους ανθρώπους, από τις καταστάσεις κι ακόμα κι από σένα. Φαντάσου τον εαυτό σου στην αποβάθρα. Εξασφάλισε το "χωροχρόνο ασφαλείας" μέχρι να μεταπηδήσεις στον συρμό. Mind the gap!